25 Mar Dünya’nın En Hızlı Büyüyen Hektocorn Şirketi; Space X –

Herkese Merhaba ,

Dünya’nın En Hızlı Büyüyen Şirketlerini mercek altına alacağımız yazı serimizin ilki olan Space X şirket analizi ile bu haftaki yazımıza başlıyorum.

SpaceX (İngilizce açılım: Space Exploration Technologies Corporation : Uzay Keşif Teknolojileri Şirketi), merkezi ABD’nin Kaliforniya eyaletindeki bulunan bir Amerikalı uzay taşımacılığı şirketidir. SpaceX; Falcon 9, Falcon Heavy, Starlink, Dragon Kargo, Starship gibi uzay misyonu araçlarını bünyesinde bulundurmaktadır.

SpaceX, havacılık endüstrisinde devrim yaratma ve uygun fiyatlı uzay uçuşunu gerçeğe dönüştürme umuduyla girişimci Elon Musk tarafından kuruldu. Şirket, küçük uyduları yörüngeye göndermek için tasarlanmış iki aşamalı sıvı yakıtlı bir araç olan Falcon 1 roketiyle arenaya girdi. Falcon 1’i inşa etmek ve işletmek, Lockheed Martin ve Boeing gibi kamuya ait ve devlet tarafından finanse edilen şirketler tarafından inşa edilen uzay gemilerinin büyük ölçüde doldurduğu bir alan olan rakiplerinden çok daha ucuzdu. Roketin maliyet etkinliğinin bir kısmı, diğer şirketler tarafından kullanılanlara daha ucuz bir alternatif olan SpaceX tarafından geliştirilen Merlin motoruyla mümkün oldu. SpaceX ayrıca yeniden kullanılabilir roketler yapmaya da odaklandı (diğer fırlatma araçları genellikle tek seferlik kullanım için yapılır).

Şirketin faaliyetleri ve başarılarına değinmeden önce Kurucusu Elon Musk hakkında birkaç konuya değinmek istiyorum.

Vizyon sahibi girişimci Elon Musk, PayPal (PYPL) ve Tesla’nın (TSLA) kurucu ortağı ve aynı zamanda SpaceX, Neuralink ve The Boring Company’nin kurucusudur. Tesla’nın CEO’su ve SpaceX’in CEO’su/baş tasarımcısı olarak görev yapmaktadır.

Elon Musk, elektrikli otomobil üreticisi Tesla ve roket üreticisi SpaceX’in kurucu ortağı ve CEO’sudur.
Güney Afrika’da doğup büyüyen Musk, sonunda ABD’ye taşınmadan önce Kanada’da zaman geçirdi.
Pennsylvania Üniversitesi’nde fizik eğitimi alan Musk, Zip2 ve X.com gibi erken başarılarla seri bir teknoloji girişimcisi olarak ayaklarını ıslatmaya başladı.
PayPal olan şirketin yaratılmasında etkili oldu.

Yaşanan başarısızlıklar ve ekonomik kriz sebebiyle hem Tesla Motors hem de SpaceX iflasın eşiğine geldi. (2008) Buna rağmen kendisine ve projelerine inanmaya devam eden Musk ; günümüzden en hızlı büyüyen Space X şirketinin sahibidir.

Şimdi gelin Space X şirketine ve başarılarına bir göz atalım .

Falcon 9 Block 5’in Temmuz 2019’da Cape Canaveral’a ilk etabının inişi – SpaceX’in fırlatma araçlarının çoğunda VTVL teknolojileri kullanılır.
Şirket 2002 yılında, daha önce PayPal’ın da kurucularından olan, Tesla Motors şirketinin CEO’su Elon Musk tarafından; Mars’ın kolonileştirilmesini sağlamak üzere uzay taşımacılığının maliyetini düşürme hedefiyle kuruldu. Şimdiye kadar Falcon 1 ve Falcon 9, Falcon Heavy isimli, en baştan tekrar kullanılabilirlik için tasarlanmış olan, uzaya fırlatma araç/roket sistemlerini ve Falcon 9 tarafından yörüngeye çıkarılmış olan, Uluslararası Uzay İstasyonuna malzeme/erzak temin etmek üzere Dragon (insansız) uzay aracını geliştirdi.

SpaceX’in başarıları arasında şunlar bulunmaktadır:

• 28 Eylül 2008 tarihinde, özel sektör tarafından finanse edilen ve yörüngeye ulaşan ilk sıvı yakıtlı roket. (Falcon 1)
• 9 Aralık 2010 tarihinde, bir uzay aracını uzaya fırlatan, yörüngeye oturtan ve bu uzay aracını (Dragon) başarılı bir şekilde dünyaya geri getiren ilk özel sektör şirketi.
• 25 Mayıs 2012 tarihinde Uluslararası Uzay İstasyonuna bir uzay aracı (Dragon) yollayan ilk özel sektör şirketi.
• 30 Mayıs 2020 tarihinde Uluslararası Uzay İstasyonuna Crew Dragon’u yollayarak insanlı bir görev gerçekleştiren ilk özel şirket.
• 24 Ocak 2021 tarihinde tek bir roket fırlatması ile taşınan en fazla uydu. (143 uydu)

Mart 2006’da SpaceX, başarılı bir şekilde başlayan ancak bir yakıt sızıntısı ve yangın nedeniyle erken sona eren ilk Falcon 1 lansmanını yaptı. Ancak bu zamana kadar şirket, çoğu ABD hükümetinden gelen siparişleri başlatarak zaten milyonlarca dolar kazanmıştı. O yılın Ağustos ayında SpaceX, uzay mekiğinin hizmet dışı bırakılmasından sonra ISS’ye potansiyel olarak hizmet edebilecek uzay aracı inşa etmek ve göstermek için fonlar için bir NASA yarışmasını kazandı. Falcon 1, Dünya yörüngesine ulaşamayan fırlatmalarını Mart 2007 ve Ağustos 2008’de izledi, ancak Eylül 2008’de SpaceX, sıvı yakıtlı bir roketi yörüngeye gönderen ilk özel şirket oldu. Üç ay sonra, ISS’ye hizmet vermek için 1 milyar doları aşan bir NASA sözleşmesini kazandı.

Falcon 1 roketi
Kwajalein Mercan Adası’ndaki SpaceX fırlatma alanından bir Falcon 1 roketinin fırlatılması, 28 Eylül 2008.

2010’da SpaceX, dokuz motor kullanması nedeniyle adlandırılan daha büyük bir araç olan Falcon 9’u ilk kez piyasaya sürdü ve ertesi yıl, şirketin 1.000 doları kıran ilk araç olacağını umduğu Falcon Heavy için bir fırlatma sahasında temel attı. Yörünge başına pound başına maliyet bariyeri ve bu bir gün astronotları derin uzaya taşımak için kullanılabilir. Aralık 2010’da şirket başka bir dönüm noktasına ulaştı ve bir uzay aracını – Dragon kapsülünü – yörüngeye gönderen ve başarılı bir şekilde Dünya’ya geri gönderen ilk ticari şirket oldu. Dragon, başarıyla kargo teslim ettiği ISS’ye yanaşan ilk ticari uzay aracı olduğu 25 Mayıs 2012’de bir kez daha tarih yazdı. O yılın Ağustos ayında SpaceX, astronotları uzaya taşıyacak uzay mekiğinin halefi geliştirmek için NASA’dan bir sözleşme kazandığını duyurdu.

Falcon 9, ilk aşaması yeniden kullanılabilecek şekilde tasarlandı. 2015 yılında bir Falcon 9 ilk aşaması başarıyla fırlatma sahasının yakınında Dünya’ya geri döndü. 2016’dan itibaren SpaceX, roket aşaması inişleri için drone gemilerini de kullanmaya başladı. Dünya’ya dönen bir roket aşaması, 2017’deki bir fırlatmada başarıyla yeniden kullanıldı. Aynı yıl, bir Dragon kapsülü ISS’ye yapılan bir uçuşta yeniden kullanıldı. Falcon Heavy roketi ilk test uçuşunu 2018’de gerçekleştirdi. İlk üç aşamadan ikisi başarıyla indi; üçüncüsü drone gemisinin yakınında suya çarptı. Falcon Heavy’nin bir uydu taşımadığı, bunun yerine sürücü koltuğuna takılmış uzay giysili bir mankenle Güneş’in etrafındaki yörüngeye yerleştirildiği bir Tesla Roadster. Falcon Heavy’nin ilk operasyonel uçuşu 11 Nisan 2019’da başladı.

Bir Dragon kapsülünün ISS’ye ilk mürettebatlı uçuşu, astronotlar Doug Hurley ve Robert Behnken ile 30 Mayıs 2020’de başlatıldı. SpaceX ayrıca Falcon 9 ve Falcon Heavy’nin halefi olan Super Heavy-Starship sistemini (başlangıçta BFR [Big Falcon Rocket] olarak adlandırılır) duyurdu. Süper Ağır ilk aşama, düşük Dünya yörüngesine 100.000 kg (220.000 pound) kaldırma kapasitesine sahip olacaktır. Yük, Dünya’daki şehirler arasında hızlı ulaşım sağlamak ve Ay ve Mars’ta üsler inşa etmek de dahil olmak üzere çeşitli amaçlar için tasarlanmış bir uzay aracı olan Starship olacaktır. SpaceX, Starship’i 2023’te Japon işadamı Maezawa Yusaku ve birkaç sanatçıyı taşıyan Ay çevresinde bir uçuş için, NASA’nın Artemis programının bir parçası olarak Ay’a astronotları indirmek ve sonunda Mars’a yerleşimciler göndermek için kullanmayı planladı.

Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS), çok uluslu bir konsorsiyumdan gelen yardım ve bileşenlerle, büyük ölçüde Amerika Birleşik Devletleri ve Rusya tarafından alçak Dünya yörüngesinde bir araya getirilen uzay istasyonu.

Firmanın başarılarını hergeçen gün izlemeye devam ediyoruz ,

Son bir sözle yazımı tamamlamak isterim.

‘Her başarısızlık başarmaya daha da yaklaştığınızı gösterir’. Gerçek dünyanın Tony Stark’ı kabul edilen Elon Musk da bu sözün canlı örneği.

İnanmaya ve başarmak için azimle çalışmaya devam edelim.

Makalemi okuduğunuz için teşekkür ederim,

Mahmut Sami SAKA

27.03.2022