21 Ağu Tarihin en büyük krizi kapıda! -Doğalgaz Krizi
Herkese Merhaba ,
Bu haftaki yazımızda , Rusya -Ukrayna krizi ile tırmanan Rusya – Dünya gerilimi ve son gelişmelerden biri olan Doğalgaz krizini rakamlarla ele alacağız.
Savaşla birlikte Rusya’nın doğalgaz sevkiyatını azaltması ve ambargoların etkisi ile çok çetin bir kış sürecine doğru ilerliyoruz.
Savaş öncesi Avrupa doğalgazdaki toplam tüketimin %40’ını Rusya’dan ithal ediyordu , savaşla birlikte gazı avrupaya taşıyan boru hatlarında ne tesadüftür ki bazı teknik sorunlar yaşanmaya başladı .
En Büyük Doğalgaz Üreticisini Tanıyalım;
Dünya’nın en büyük doğalgaz üreticisi Gazprom firması 478 bin çalışanı ve 100 milyardolar yıllık cirosu ile piyasayı domine eden bir firmadır.
Rusya son dönemde Rus rublesini tanımayan ülkelere gaz satışını durdurdu , açıkcası bu durum yeni dönemde Avrupa’ya satışı daha da zorlaştıracağını düşünüyorum , zira güncel durumda %20 oranında Avrupa’ya satış azaldı .
Dünya’daki Doğalgaz Rezervleri
Tablodan görüldüğü üzere ; Rusya Dünya doğalgaz rezervinin yaklaşık %25 payına sahip ve en büyük nakliye ağına sahiptir.
Kış Dönemi Avrupa için Sert Geçecek !
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) verilerine göre, Avrupa Birliği (AB), Rusya’dan geçen yılın temmuz ayında günlük yaklaşık 300 milyon metreküp gaz ithal ederken, bu miktar Temmuz 2022 itibarıyla 100 milyon metreküpün altına indi. Böylece, AB’nin Rusya’dan aldığı doğal gaz miktarı bir yılda yüzde 70 azaldı.
Rus gazı neden çok önemli?
Savaş öncesi Rusya Avrupa’nın doğal gaz ihtiyacının yaklaşık yüzde 40’ını karşılıyordu. Bu oran şu anda yüzde 15’e düşmüş, enerji fiyatları da tavan yapmış durumda.
Gaz demir çelik üretiminden, otomotiv sanayine, cam yapımından pastorize süt ve peynir üretimine kadar bir çok alanda kullanılıyor.
Şirketler kazanlarını ısıtmak için bir gecede fuel-oil ya da elektrik gibi farklı bir enerji kaynağına geçemeyeceklerini belirtiyor. Örneğin dökümhane ve cam fabrikalarındaki fırınları kapatmaları halinde erimiş haldeki hammaddeler kullanılamaz hale gelebiliyor.
Yüksek enerji fiyatları şu anda bile ekonomiyi tehdit ederken doğal gazın tamamen kesilmesi çok daha büyük bir darbe indirebilir.
Nord Stream 1 boru hattı nedir?
Baltık Denizi’nin altından Rus doğal gazını Almanya’ya taşıyan Nord Stream 1, Avrupa’nın en önemli doğal gaz boru hattı ve Almanya’nın Rus gazına ana erişim kaynağı.
Bakımın sona ermesiyle doğal gaz akışının bakım öncesi seviyeleri olan yüzde 40’lara çıkabileceği duyuruldu. Akışın bu seviyede kalması halinde bile Avrupa’nın rezervlerini doldurabilmesi için tüketiminin 12 milyar metreküp azalması gerekiyor.
Rus gazını Avrupa’ya taşıyan diğer 3 boru hattı Belarus ve Polonya arasındaki hariç kapatılmış durumda. Ukrayna ve Slovakya üzerinden geçen boru hattı savaşa rağmen sevkiyatını sürdürse de gaz miktarı azaltıldı. Türkiye ve Bulgaristan üzerinden yapılan sevkiyat da düşürülmüş durumda.
Avrupa Rusya dışında Norveç, Kuzey Afrika ve Azerbaycan’dan da doğal gaz alıyor.
Gazprom, Avrupa spot piyasasında doğal gaz fiyatının 2bin 500 dolar barajını aştığını açıkladı. Ayrıca açıklamada, muhafazakar tahminlere göre eğer bu eğilim devam ederse, fiyatların kışın bin metreküpte 4 bin dolar seviyesini geçeceğine işaret edildi.
Rus enerji şirketi Gazprom’dan yapılan açıklamaya göre, şirketin yılın ilk 7,5 ayındaki doğal gaz üretim ve ihracatı geçen yılın aynı dönemine kıyasla düşüş gösterdi.
Öncü verilere göre, şirketin doğal gaz üretimi bu dönemde yüzde 13,2 gerileyerek 274,8 milyar metreküpe indi.
Şirketin Bağımsız Devletler Topluluğu dışı ülkelere doğal gaz ihracatı da 1 Ocak-15 Ağustos döneminde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 36,2 azalarak 78,5 milyar metreküp oldu.
Türkiye’de Doğalgaz Rezerv Durumu ;
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 17 Ekim 2020’de Karadeniz’deki Tuna 1 bölgesinde 85 milyar metreküp daha doğal gaz rezervi bulunduğunu, böylece bulunan doğalgaz rezervinin 320’den 405 milyar metreküpe yükseldiğini açıkladı. Bu rakamlarla işlenmeye başlandığında ülkemiz için çok önemli bir durum çünkü ; Türkiye’nin toplam doğalgaz tüketimi 2021 yılında bir önceki yıla göre yüzde 22,9 artışla 61 milyar 552 milyon metreküp olmuştu.
Kendi tüketimini kendi üreten ve dünyaya ihrac eden bir seviyeye gelebileceğiz ki bu durum bağımsızlık adına çok önemli diye yorumluyoruz.
Türkiye son dönemde sismik ve sondaj gemilerine yapmış olduğu yatırımlarla bu alandaki eksikliklerini kapatma yolunda ciddi aşama kaydetmektedir.
Türkiye’nin üç sondaj ve iki sismik araştırma gemisi bulunuyor.
Bunlar; Kanuni , Yavuz , Fatih , Oruç Reis’tir.
Türkiye’nin enerji görünümü
Türkiye net doğalgaz ve petrol ithalatçısı konumunda bulunuyor. Tüketilen enerjinin yüzde 70’inden fazlası ithal ediliyor.
Yıllık ortalama 40 milyar dolar civarında enerji ithalatı gerçekleştiren Türkiye, ihtiyaç duyduğu doğalgaz ve petrolü Rusya, Azerbaycan, İran’dan doğalgaz boru hatları yoluyla, Cezayir’den ise sıvılaştırılmış doğalgaz olarak tankerlerle temin ediyor.
Doğalgaza alternatif yakıt Hidrojen ile ilgili detaylar;
Hidrojeni üretim, dağıtım, kullanım ve güvenlik bakımından benzinle karşılaştırıldığında bazı avantajlara sahiptir. Öncelikle temizdir, yenilenebilir şekilde üretilebilir, sağlıklıdır. Güvenlik açısından da tehlikeli olduğu düşünülüyorsa da uzay çalışmalarından elde edilen tecrübelerle böyle olmadığı anlaşılmıştır. Fakat gerçek dünya şartlarında hidrojenin araçlarda kullanılması halinde karakteristiğinin net olarak belirlenmesine ihtiyaç vardır.
Avrupa ne yapabilir?
Kriz sırasında Avrupa daha pahalı bir seçenek olan sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) alma yoluna gitti. Yani doğal gaz gemilerle ABD ve Katar’dan getiriliyor.
Almanya Kuzey Denizi kıyısındaki LNG terminal inşaatlarını hızlandırdı ama bu bile yıllar alacak bir işlem. 4 terminalin ilki bu yıl sonlarında faaliyete geçecek.
Fakat LNG açığı kapatmakta yeterli değil. Halhazırda dünyadaki tüm LNG santralleri tam kapasite çalışıyor. ABD’nin Teksas eyalerinde Freeport terminalinde yaşanan bir patlama bir gecede Avrupa tedariğinin yüzde 2,5’inin durmasına yol açtı.
Öte yandan tüketim tasarrufu kilit rol oynuyor. Örneğin Almanya kömür santrallerini kapatmaktan vazgeçti, doğal gaz tüketimini azaltmak için açık artırma sistemine geçildi ve kamu binalarındaki ısı ayarlamaları yeniden yapıldı.
Ayrıca liderler Cezayir, Azerbaycan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nde alternatif kaynak arayışlarını hızlandırdı.
Özetle; Bu kış tüm ülkeler için her anlamda sert geçecek , bağımsızlık her zaman olduğu gibi doğalgaz konusunda da ne kadar değerli olduğunu tüm ülkelere birkez daha göstermiş oldu .
İlginiz için teşekkürler,
Mahmut Sami SAKA
21.08.2022
No Comments