19 Nis 🌍 2025’te Küresel Ticaretin Yeni Yönü: İhracatçılar İçin Fırsatlar ve Tehditler

Son birkaç yıl, dünya ticaret sistemi için adeta bir stres testi niteliğindeydi. Pandemiyle sarsılan tedarik zincirleri henüz toparlanmadan Rusya-Ukrayna savaşı, ardından Gazze krizi ve şimdi de ABD-Çin ticaret savaşı, küresel düzende önemli kırılmalara neden oldu. Bu gelişmeler, sadece ekonomik değil; aynı zamanda siyasi ve stratejik sonuçlar da doğurarak ihracat yapan ülkeler için risk algısını tamamen değiştirdi.
Dünya Ticaret Örgütü (WTO) 2025 yılına ilişkin büyüme beklentisini %3,3’ten %0,2’ye çekerek küresel mal ticaretinde sert bir yavaşlamaya işaret etti. Bu daralmanın ardında, özellikle büyük ekonomiler arasında artan korumacılık, bölgesel ticaret bloklarının güçlenmesi ve yüksek enflasyonla mücadele eden merkez bankalarının sert para politikaları bulunuyor.

Ancak her kriz aynı zamanda fırsatları da beraberinde getirir. Bu karmaşık ortamda bazı sektörler ve bölgeler öne çıkarken, gelişmekte olan ülkeler için yeni fırsat pencereleri açılıyor.

Gelişme

🔄 Ticaretin Rotası Değişiyor

ABD ile Çin arasında yaşanan yeni nesil “tarife savaşı”, 2025’te yalnızca iki ülkenin değil; tedarik zinciri içinde yer alan birçok ülkenin pozisyonunu etkiledi. ABD’nin Çin menşeli çipler, elektrikli araçlar, batarya hücreleri ve güneş paneli ürünlerine %100’e varan ek vergiler uygulaması, Çin’in ihracatını Latin Amerika, Güneydoğu Asya ve Afrika’ya yönlendirmesine yol açtı.

Bu yeni yönelim, gelişmekte olan ülkeler için önemli bir kazanım anlamına geliyor. Çin, Malezya ve Vietnam gibi üretim merkezleri artık sadece fason üretim değil; aynı zamanda alternatif ihracat destinasyonları olarak da görülüyor. Öte yandan, Avrupalı alıcılar da Türkiye, Mısır ve Polonya gibi tedarik zincirini çeşitlendirebilecek ülkelerle daha yakın iş birliğine gidiyor.

📊 Dijital Dönüşüm ve Hizmet Ticareti Öne Çıkıyor

Mal ticaretinde yaşanan durgunluk, hizmet ve dijital ticaret alanına yönelişi hızlandırdı. WTO’nun verilerine göre, hizmet ticaretinde 2025 yılı itibarıyla %4’lük bir büyüme bekleniyor. Özellikle yazılım hizmetleri, uzaktan eğitim, finansal teknolojiler ve dijital sağlık uygulamaları; ihracat gelirlerinin çeşitlendirilmesi açısından büyük potansiyele sahip.

Ayrıca e-ihracat platformlarının yaygınlaşması, mikro ihracat yapan küçük işletmelerin de küresel pazarda görünürlük kazanmasına olanak tanıyor. Türkiye gibi e-ticaret altyapısını hızla geliştiren ülkeler için bu alan, yalnızca kısa vadeli bir çıkış değil; uzun vadeli stratejik bir büyüme sahası haline gelmiş durumda.

🇹🇷 Türkiye İçin Öne Çıkan Stratejik Alanlar

Türkiye, küresel ticaretin yeniden şekillendiği bu dönemde avantajlı bir konuma sahip. Doğu ile Batı arasında köprü vazifesi gören stratejik lokasyonu, esnek üretim kabiliyeti ve lojistik altyapısı ile birçok ülkenin tedarik zincirinde güvenli bir alternatif olarak öne çıkıyor.

Öne çıkan sektörler şunlar:

• Tekstil ve hazır giyim: Avrupa pazarına yakınlık sayesinde sürdürülebilir üretim ve hızlı teslim avantajı sunuyor.

• Elektrikli araç ve batarya ekipmanları: Çin’den uzaklaşan batı pazarları için yeni üretim üssü olma potansiyeli taşıyor.

• Gıda ve tarım ürünleri: Artan gıda güvencesi ihtiyacı, Türkiye’nin organik ve işlenmiş tarım ürünlerini öne çıkarıyor.

• Yazılım ve teknoloji çözümleri: Özellikle Körfez ülkeleri ve Türki Cumhuriyetler ile yapılan dijitalleşme iş birlikleri, Türkiye’nin yeni nesil ihracat alanlarını büyütüyor.

Ayrıca Türkiye’nin Afrika açılımı, Orta Asya yatırımları ve Orta Doğu’daki siyasi diyaloğu da ekonomik etki alanını genişletiyor.

🌐 Yeni Ticaret Anlayışı: Bölgesel İşbirlikleri

Küreselleşmenin yerini bölgeselleşmeye bırakmaya başladığı bu dönemde, ihracatçılar için serbest ticaret anlaşmaları (STA) ve bölgesel işbirlikleri çok daha kritik hale geldi. Türkiye’nin mevcutta AB Gümrük Birliği, İngiltere STA, EFTA, Katar, Malezya gibi birçok anlaşması bulunuyor. Ancak Afrika, Latin Amerika ve Güneydoğu Asya ülkeleri ile yapılacak yeni anlaşmalar, pazar çeşitlendirmesi açısından büyük önem taşıyor.

2025 yılı dünya ticaretinde yeni bir paradigma değişiminin yaşandığı bir yıl olarak kayda geçiyor. Ticaret savaşlarının, jeopolitik krizlerin ve ekonomik bloklaşmaların damga vurduğu bu dönemde; ihracatçılar yalnızca riskleri yönetmekle kalmamalı, aynı zamanda bu değişimin sunduğu fırsatları da yakalayabilmeli.

Türkiye gibi üretim kabiliyeti yüksek, genç ve dinamik nüfusa sahip ülkeler için doğru stratejilerle hareket edildiğinde bu kriz ortamı büyük fırsatlara dönüşebilir.
İhracatçılar için önemli olan, küresel gelişmeleri doğru okumak, dijitalleşmeyi merkeze almak ve bölgesel iş birliklerini artırmaktır.

Bu yeni dönemde kazananlar, sadece ürün değil, aynı zamanda çözüm ve güven sunan ülkeler ve firmalar olacaktır.

İlginiz için teşekkürler,

Mahmut Sami SAKA

19.04.2025